Help, daar komen de verkiezingen!
‘Ik hou mijn hart vast,’ schreef muziekdocent/schrijver Gerwin van der Werf onlangs in dagblad Trouw[1], ‘want de verkiezingen komen eraan.’ Hij maakte zich zorgen over het stemgedrag van zijn leerlingen, bang dat meer dan de helft bij de schoolverkiezing voor de PVV zou stemmen. Hoe moest hij, als progressieve, idealistische man met een open blik, daarmee omgaan? Wat als de waarden die hij als docent probeert uit te dragen op geen enkele manier door zijn leerlingen opgepikt lijken te worden?
De bespiegelingen van Van Der Werf vormen een mooie illustratie bij het boekje Kiezen voor persoonsvorming van Anita Bruin[2]. Hierin wordt beschreven hoe het Edith Stein College in Den Haag zich inzet voor persoonsvorming. Want naast het overbrengen van kennis en het socialiseren, vinden ze het op deze school belangrijk dat leerlingen zich ontwikkelen tot kritische, verantwoordelijke burgers. Daarom staat Persoonlijke Vorming hoog op de agenda. Leerlingen onderzoeken hun waarden, ze worden zich er bewust van hoe zij zich tot anderen verhouden en ze leren hun kijk op de wereld te delen met anderen. Daardoor leren ze nieuwe perspectieven kennen en ze leren hoe anderen op hun eigen perspectief reageren. De eigenheid en individualiteit van leerlingen worden steeds verbonden aan verantwoordelijkheid voor elkaar.
Aandacht geven aan persoonlijke vorming is een hele uitdaging. Het is per slot van rekening een ongrijpbaar en tamelijk onstuurbaar proces. Bovendien moet een docent in staat zijn om het ‘ongemak van het verschil’ te kunnen uithouden – want wat moet je met een klas vol PVV-aanhangers, als je zelf wilt uitdragen dat diversiteit een verrijking is? Ervaringen van het Edith Stein College én van andere scholen die structureel aandacht geven aan dit soort ‘moeilijke onderwerpen’ zijn eigenlijk juist heel positief. Als álles gezegd en erkend kan worden, leren leerlingen verantwoordelijk te zijn voor zichzelf én voor elkaar. Als je uit gesprekken weet wat voor iemand uit je klas van wezenlijke waarde is, dan houd je daar rekening mee. Omdat er ook rekening met jou gehouden wordt. Een les die je ook nog heel wat politici zou gunnen in deze verkiezingstijd…
Van Der Werfs zorgen blijken ongegrond. Hij mag aanschuiven bij een les maatschappijleer waar leerlingen de Stemwijzer invullen en de stellingen besproken worden. Het gesprek is open; leerlingen mogen hun mening ventileren. Het valt hem op dat de leerlingen begaan zijn met elkaar. Dat ze durven twijfelen en dat ze een open blik hebben. Kennelijk nemen zijn leerlingen ongemerkt toch iets mee van de waarden die hij uitdraagt in zijn lessen.
Misschien zou hij zelf aan de slag kunnen gaan met het aanbod van Goedemorgen op school!. Dan kan hij tijdens zijn eigen lessen dat waarde(n)volle gesprek ook aangaan en ontdekken ‘hoeveel meer leerlingen horen, zien en voelen in een les dan we vermoeden.’[3]
[1] Trouw, 5 maart 2017
[2] A. Bruin-Raven e.a., Kiezen voor persoonsvorming. Identiteitsontwikkeling van leerling en school. Uitgeverij Phronese, 2016
[3] Docent in ‘Kiezen voor persoonsvorming’, pagina 58.
